توسط : سرطان خون، به عنوان یک نوع سرطان خونی یا هماتولوژیک، یک گروه از اختلالات سرطانی است که از نوسان در سلول‌های خونی یا مرتبط با سیستم ایمنی بدن ناشی می‌شود. این نوع سرطان از اختلال در تولید، رشد، و بهبودی سلول‌های خونی می‌آید. سرطان خون ممکن است علایم متنوعی داشته باشد، از جمله خستگی شدید، تورم غدد لنفاوی، خونریزی ناشی از کاهش تعداد پلاکت‌ها، آسیب‌های ناشی از کاهش تعداد سلول‌های قرمز، عفونت‌های مکرر، و دیگر علائم. درمان سرطان خون به وسیله شیمی‌درمانی، رادیوتراپی، پیوند نخاع استخوان و در برخی موارد ترکیبی از این موارد انجام می‌شود.
تشخیص و درمان سرطان خون به زودیترین مراحل آن بسیار مهم است تا شانس موفقیت در درمان افزایش یابد. سهدا در این مقاله در رابطه با سرطان خون اطلاعات مفیدی را ارائه داده با ما همراه باشید، همچنین شما با مراجعه به مجله سلامت سهدا با علائم انواع سرطان‌ها و روش‌های پیشگیری از مبتلا شدن آشنا خواهید شد.
علائم سرطان خون
علائم سرطان خون ممکن است متنوع باشند و بستگی به نوع مختلف سرطان خون داشته باشد. در بعضی موارد، افراد ممکن است علائمی نداشته باشند تا زمانی که سرطان به مراحل پیشرفته‌تری برسد. در دیگر موارد، علائم ابتدایی معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:
- خستگی شدید: افراد مبتلا به این نوع سرطان اغلب از خستگی شدید و استقامت کاهش یافته رنج می‌برند. این خستگی معمولاً به طور مداوم و بدون دلیل قابل توجیه ادامه دارد.
- تورم غدد لنفاوی: همچنین ممکن است با تورم و بزرگ شدن غدد لنفاوی همراه باشد، به ویژه در مناطق گردن، زیر بغل و چشم.
- خونریزی و سهولت در آسیب‌پذیری: کاهش تعداد پلاکت‌ها در سرطان خون می‌تواند منجر به نزدیکی راحت‌تری به خونریزی باشد. افراد ممکن است خونریزی‌های مختلف مانند خونریزی لثه، خونریزی از بینی، یا سهولت در شکستن کبودی‌ها تجربه کنند.
- کاهش تعداد سلول‌های قرمز: افت تعداد سلول‌های قرمز (آنمی) می‌تواند منجر به علائمی مانند خستگی شدید، ضعف عمومی باشد.
- علائم عفونتی: افراد ممکن است به علت کاهش سلول‌های سفید خون (لکوپنی) به عفونت‌ها بیشتر آسیب‌پذیر باشند. این عفونت‌ها ممکن است مکرر و شدید باشند.
- تورم و آلتریش پوستی: در برخی از موارد، افراد ممکن است تورم و آلتریش پوستی تجربه کنند.
- تغییرات در وزن: افراد ممکن است بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی، تغییرات نامعقولی در وزن خود را تجربه کنند.
- تغییر در علائم عمومی: علائمی مانند تب، اشتهای کم، تعداد زیادی عرق شبانه، و درد در استخوان‌ها نیز ممکن است از علائم سرطان خون باشند.
دلایل بروز بیماری سرطان خون
علل بروز بیماری سرطان خون یا سرطان هماتولوژیک متنوع هستند و به طور دقیق برای هر نوع سرطان خون ممکن است متفاوت باشند. با این حال، درک علل کلی بروز سرطان خون می‌تواند به افراد کمک کند تا فرصت‌های پیشگیری را در نظر بگیرند و به سلامت خود مراقبت کنند. برخی از عوامل و علل عمده بروز بیماری سرطان خون عبارتند از:
- عوامل ژنتیک میتوانند نقش مهمی در افزایش خطر بروز سرطان خون ایفا کنند. وجود تاریخچه خانوادگی افراد ممکن است اهمیت داشته باشد. برخی از انواع سرطان خون مانند لوسمی‌ها به طور ویژه مرتبط با ژنتیک هستند.
- تغییرات ژنتیکی در سلول‌ها میتوانند به طور مستقیم به بروز سرطان خون منجر شوند. این تغییرات میتوانند از عوامل محیطی نیز ناشی شوند.
- برخی عوامل محیطی میتوانند به عنوان عوامل ریسک بروز سرطان خون مدنظر قرار گیرند. به عنوان مثال، تابش ناشی از اشعه ایکس و گاما، مواد شیمیایی مانند بنزن و استیروئیدها، مواد مخدر مانند ترکیبات آمفتامین، و ویروس‌های خاص مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) میتوانند به بروز بعضی از نوع‌های سرطان خون مرتبط باشند.
- بسیاری از نوع سرطان خون به طور عام در افراد بالای سن بیشتر دیده می‌شوند. افزایش سن ممکن است خطر بروز سرطان خون را افزایش دهد.
- برخی از اختلالات خونی، مانند سندرم میئوپلاستیک، پلی‌سیتمیک نقص مغزی و تالاسمی میتوانند به بروز سرطان خون مرتبط باشند.
- برخی داروها و ترکیبات شیمیایی ممکن است تأثیر مهار کننده بر سیستم ایمنی بدن داشته باشند و به بروز سرطان خون منجر شوند.
آزمایش‌های مربوط به سرطان خون
تشخیص سرطان خون نیازمند اجرای مجموعه‌ای از آزمون‌ها و تست‌هاست. زمانی که پزشک مشتبه به وجود سرطان خون در شما اشاره می‌کند یا علائم مشکوکی وجود دارد، او ممکن است از آزمون‌های زیر استفاده کند تا تشخیص دقیق تری بگذارد:
آزمایش‌های خونی
- شمارش خون کلی: (CBC) این آزمون شمارش تعداد سلول‌های خونی نظیر سلول‌های قرمز، سلول‌های سفید، و پلاکت‌ها را انجام می‌دهد. نرمالیته در این شمارش‌ها می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات خونی مرتبط با سرطان خون باشد.
- آزمون سرعت ترسیب: (ESR) این آزمون تعداد پلاکت‌ها و گلبول‌های قرمز را بررسی می‌کند و می‌تواند نشان‌دهنده وجود التهاب یا تغییرات خونی ناشی از سرطان خون باشد.
- آزمون نیوکلئئاز: یک آزمون اندازه‌گیری DNA متصل به کروموزوم‌های خونی است و برای تشخیص برخی از انواع سرطان خون مفید است.
آزمون‌های بیوپسی
- بیوپسی استخوان نخاع: در این روش، یک نمونه از استخوان نخاع (بخصوص استخوان نخاع شکمی) برداشته و در آزمایشگاه بررسی می‌شود. این آزمون می‌تواند نشان‌دهنده نوع و مشخصات دقیق سرطان خون باشد.
آزمون‌های تصویری
- فشردگی استخوان نخاع: این آزمون با استفاده از سوزن، نمونه‌ای از استخوان نخاع برداشته می‌شود و سپس در آزمایشگاه بررسی می‌شود تا نشان‌دهنده سلول‌های سرطانی یا تغییرات دیگر باشد.
- عکسبرداری تشدید: این آزمون تصویری برای تعیین اندازه و موقعیت احتمالی تومورها و پیشرفت سرطان خون به کار می‌رود.
- سونوگرافی: این آزمون با استفاده از امواج صوتی تصاویری از اندام‌های داخلی ایجاد می‌کند و ممکن است در تعیین تورم‌ها و تغییرات استخوانی کمک کند.
آزمایش‌های بیوشیمیایی
- آزمون‌های بیوشیمیایی خون: این آزمون‌ها برای اندازه‌گیری مقادیر مواد شیمیایی خاص در خون که ممکن است به بروز سرطان خون مرتبط باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- آزمون‌های جزئیات تشخیصی : این آزمون‌ها برای تشخیص سطح مولکولی سرطان خون و نوع دقیق آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این شامل آزمون‌های ژنتیکی و ایمونوفنوتیپ می‌شود.
انواع روش‌های درمانی برای سرطان خون
درمان‌های متداول برای سرطان خون شامل موارد زیر می‌شوند:
- شیمی‌درمانی: (Chemotherapy) درمان سرطان خون اغلب با داروهای شیمی‌درمانی انجام می‌شود. این داروها سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند یا رشد آنها را کند می‌کنند. این درمان می‌تواند به صورت داخلی (به صورت تزریق مستقیم به ورید یا تزریق تحت جلد) یا به صورت داروهای خوراکی (قرص یا کپسول) انجام شود.
- پیوند نخاع استخوان: (Bone Marrow Transplant) در برخی از موارد سرطان‌های خونی، از پیوند نخاع استخوان برای درمان استفاده می‌شود. این روش شامل پیوند سلول‌های نخاع استخوان سالم از یک فرد به بیمار می‌شود تا سلول‌های سالم به جای سلول‌های سرطانی نشات بگیرند.
- پیوند سلول‌های خونی: (Stem Cell Transplant) این روش نیز شامل پیوند سلول‌های خونی سالم از یک منبع به بیمار می‌شود تا خون سالم تولید کند. این روش ممکن است برای بیمارانی که به پیوند نخاع استخوان نیاز ندارند یا برای کاهش خطر بازگشت سرطان خون مورد استفاده قرار گیرد.
- تراپی‌های هدفمند: (Targeted Therapies) این روش‌ها داروهایی را شامل می‌شوند که به طور خاص به سلول‌های سرطانی مهاجمه می‌کنند و سلول‌های سالم را تحت تأثیر نمی‌گذارند. آنها اغلب بر روی تغییرات ژنتیکی خاصی در سلول‌های سرطانی متمرکز می‌شوند.
- آنتی‌بادی‌ها: (Monoclonal Antibodies) این درمان‌ها داروهایی شامل آنتی‌بادی‌ها هستند که به سلول‌های سرطانی می‌پیوندند و باعث نابودی آنها می‌شوند.
- تراپی‌های ایمنی: (Immunotherapies) این روش‌ها به تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان کمک می‌کنند. یک مثال از این نوع درمان، تراپی‌های تولیدی (CAR-T cell therapy) است.
- رادیوتراپی: (Radiation Therapy) در برخی موارد، اشعه‌های پرتوی متراکم برای نابودی سلول‌های سرطانی در استخوان‌ها یا لنفومها استفاده می‌شود.
- درمان‌های پالیاتیو: (Palliative Care) این نوع درمان به کاهش علائم مزمن و بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطان خون می‌پردازد. این شامل مدیریت درد، حمایت روحی و اجتماعی، و کمک به مواجهه با عوارض جانبی درمان‌های دیگر است.
