توسط : سرطان پروستات یا کنسر پروستات یک نوع سرطان است که در پروستات، یعنی غده ای کوچک در سیستم تناسلی مردان، شکل میگیرد. پروستات یک غده است که مایعی را به اسپرم تولید شده توسط تستیکولها افزوده و مخلوط میکند. سرطان پروستات زمانی شکل میگیرد که سلولهای پروستات به طور نامنظم و بینظم رشد کرده و توسعه مییابند. برای تشخیص سرطان پروستات، معمولاً از آزمونهایی مانند آزمون PSA (آنتیژن واکنشی پروستات) و بررسی دیجیتال رکتال (DRE) برای ارزیابی پروستات استفاده میشود. تشخیص نهایی اغلب با بیوپسی پروستات تأیید میشود.
درمان کنسر پروستات ممکن است شامل جراحی، درمانهای تابعی، رادیوتراپی، شیمیدرمانی و دیگر روشهای درمانی باشد. انتخاب بهترین روش درمانی بستگی به نوع سرطان، مرحله بالینی، و وضعیت عامل فردی مرتبط با آن دارد. از این جهت، برای تشخیص زودرس و درمان موفقتر، مردان به سنین بالاتر (معمولاً 50 سال و بالاتر) نیاز دارند که باید به دورههای آزمون و معاینات پروستات مراجعه کنند. سهدا در این مقاله به علائم سرطان پروستات و روشهای درمانی اشاره کامل میکند. با مجله سلامت سهدا همراه باشید.
علائم سرطان پروستات
علائم سرطان پروستات در مراحل اولیه معمولاً نامشخص و غیرخودآگاه هستند و اغلب به علت افزایش اندازه پروستات ناشی از سرطان نیستند. به عبارت دقیقتر، بسیاری از مردان با سرطان پروستات در مراحل ابتدایی به هیچ علامت یا عارضهای دچار نمیشوند. اما در مراحل پیشرفته سرطان پروستات، ممکن است به علائم زیر برخورد کنید:
- افراد ممکن است نیاز به ادرار رفتن مکرر داشته باشند، ادرار را نتوانند کامل خالی کنند، دشواری در آغشتن ادرار یا ادرار ضعیف داشته باشند.
- ممکن است در مراحل پیشرفته سرطان پروستات درد و تورم در ناحیه پروستات یا حتی ساقه احساس شود.
- ممکن است افراد با سرطان پروستات خون در ادرار (هماتوری) یا خون در منی (هماتوسپرمی) تجربه کنند.
- در موارد پیشرفته، سرطان پروستات ممکن است باعث تنگی در جذب ادرار از پروستات شود، که موجب ادرار رفتن مکرر و ناکامل میشود.
مهم است بدانید که این علائم میتوانند نتیجهای از مشکلات دیگر نیز باشند، از جمله بیماریهای پروستات غیرسرطانی. اگر شما یا کسی که میشناسید اینگونه علائم را تجربه میکند، بهترین اقدام این است که به یک پزشک متخصص ارولوژی (پزشک متخصص مسائل ادراری و پروستات) مراجعه کنید. پزشک میتواند با استفاده از آزمونها و بررسیهای لازم تشخیص صحیح ارائه دهد و در صورت نیاز به درمان مناسب ارجاع دهد.
روشهای تشخیص سرطان پروستات
تشخیص کنسر پروستات شامل چندین روش تشخیصی مختلف میشود. در مراحل ابتدایی، اغلب بدون علائم تشخیص داده نمیشود و تشخیص بر اساس آزمونهای افتراقی و ارزیابی علائم انجام میشود. در مراحل پیشرفته، علائم و نتایج آزمونها میتوانند به تشخیص کمک کنند. روشهای تشخیصی متداول سرطان پروستات عبارتند از:
- آزمون PSA (آنتیژن واکنشی پروستات): آزمایش PSA یک آزمون خونی است که میزان پروتئین مخصوصی به نام “آنتیژن واکنشی پروستات” در خون اندازهگیری میکند. افزایش PSA میتواند نشاندهنده مشکلات پروستات، از جمله سرطان، باشد. این آزمون ابتدایی است و نیاز به آزمونهای تاییدی دارد.
- بررسی دیجیتال رکتال: (DRE) در این روش، پزشک با استفاده از انگشت خود پروستات را از طریق مقعد بررسی میکند تا به دنبال هر گونه تورم، نرمی، سفتی یا تغییر در اندازه و شکل پروستات باشد.
- بیوپسی پروستات: در صورتی که PSA بالا باشد یا تغییرات مشکوك در DRE مشاهده شود، بیوپسی پروستات انجام میشود. این روش شامل نمونهبرداری از بافت پروستات برای بررسی تحت میکروسکوپ است. این روش تشخیص نهایی سرطان پروستات است.
- سونوگرافی پروستات: در این روش، امواج صوتی (سونار) برای تصویربرداری پروستات استفاده میشود. سونوگرافی ممکن است برای هدایت بیوپسی پروستات یا بررسی تغییرات در پروستات مورد استفاده قرار گیرد.
- آزمونهای تصویربرداری تکمیلی: ممکن است آزمونهای تصویربرداری مانند آنژیوگرافی رنگی پروستات (PCA) یا تصویربرداری از امراض پروستات (MRI) برای تعیین اندازه و انتشار سرطان پروستات در موارد خاص مورد استفاده قرار گیرد.
تشخیص سرطان پروستات ممکن است توسط ترکیبی از این روشها و اطلاعات بیشتر از بیوپسی نهایی صورت گیرد. برای تشخیص زودرس، افزایش آگاهی درباره علائم و آزمونهای پروستات مهم است، و مردان به سنین بالاتر باید به دورههای معاینات پروستات رفته و با پزشک خود مشوره کنند.
عواملی که خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهند
خطر ابتلا به کنسر پروستات تحت تأثیر عوامل متعددی قرار میگیرد. این عوامل میتوانند به صورت تکی یا ترکیبی تأثیرگذار باشند. عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند عبارتند از:
- خطر ابتلا به سرطان پروستات با افزایش سن افزایش مییابد. بیشتر موارد این سرطان در مردانی با سن بالای 50 سال تشخیص داده میشود.
- اگر در خانواده شما تاریخچه کنسر پروستات وجود داشته باشد، خطر ابتلا به این نوع سرطان بالاتر میرود. خصوصاً اگر پدر، برادر یا پسر شما مبتلا به سرطان پروستات باشند.
- تغییرات ژنتیکی خاصی مانند تعدادی از ویرایشهای ژنتیکی در ژنهای مرتبط با پروستات (مانند BRCA1 و BRCA2) میتوانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند.
- مردان سیاهپوست و مردانی که از اصلیت آفریقایی یا کریول هیسپانیک هستند، دارای خطر بالاتری برای کنسر پروستات هستند.
- برخی تحقیقات نشان دادهاند که افرادی که در مناطق با آب و هوای خنکتر زندگی میکنند، ممکن است خطر کمتری برای ابتلا به سرطان پروستات داشته باشند. علاوه بر این، تغذیه و نمایشگاه فیزیکی نیز ممکن است تأثیرگذار باشند.
- مصرف غذاهای پرچربی و فرآوردههای لبنی با مقدار بالا از کلسیم، ممکن است خطر ابتلا به کنسر پروستات را افزایش دهد.
- عدم ورزش منظم و چاقی نیز ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند.
- افرادی که از سنین جوانی اقدام به فعالیت جنسی نمیکنند، ممکن است خطر بیشتری برای سرطان پروستات داشته باشند.
سرطان پروستات تا چه حدی قابل درمان است؟
کنسر پروستات در مراحل ابتدایی و محدود به پروستات (سرطان پروستات محدود به پروستات) به طور معمول به خوبی قابل درمان است. در این مراحل، احتمال موفقیت درمانی بسیار بالاست و بسیاری از مردان با سرطان پروستات از این نوع به طور کامل بهبود مییابند.
درمانهای سرطان پروستات در مراحل ابتدایی
- جراحی: جراحی پروستاتکتومی رادیکال (پروستات را تا حد ممکن به همراه بافتهای اطراف آن برش داده) یکی از روشهای عمده درمان کنسر پروستات است. این جراحی باعث برداشتن پروستات و برخی بافتهای اطراف آن میشود. این روش میتواند برای مراحل اولیه کنسر پروستات مناسب باشد.
- رادیوتراپی: درمان با پرتو ایکس (رادیوتراپی) میتواند برای مراحل ابتدایی و میانه کنسر پروستات موثر باشد. در این روش، پرتوهای مرتبط با اشعه ایکس به پروستات تسلیم میشوند تا سلولهای سرطانی تخریب شوند.
- ترکیبی از جراحی و رادیوتراپی: برای برخی بیماران، جراحی به همراه رادیوتراپی مورد استفاده قرار میگیرد.
- درمانهای تابعی: برای مردانی که نیاز به درمانهای تابعی دارند (مانند هورمونها یا داروها)، درمانهای تابعی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.
روشهای درمانی سرطان پروستات
روشهای درمانی سرطان پروستات به مرحله بالینی، اندازه و گسترش تومور، و وضعیت عامل فرد بستگی دارند. که در ادامه بیشتر اشاره میکنیم:
جراحی
پروستاتکتومی رادیکال: در این روش، پروستات به همراه بافتهای اطراف آن برداشته میشود. این جراحی معمولاً برای موارد سرطان محدود به پروستات و به عنوان یک روش درمانی انتخابی در مراحل اولیه استفاده میشود.
رادیوتراپی
رادیوتراپی خارجی: (EBRT) در این روش، پرتوهای مرتبط با اشعه ایکس به پروستات تسلیم میشوند تا سلولهای سرطانی تخریب شوند. این روش به طور معمول برای سرطان پروستات محدود به پروستات استفاده میشود.
برایکیتراپی داخلی: (Brachytherapy) در این روش، مواد حاوی رادیواکتیویته به صورت نقاط کوچک در پروستات درج میشوند. این روش به عنوان درمان انتخابی در مراحل اولیه سرطان پروستات به کار میرود.
درمانهای تابعی
هورمونها: درمانهای هورمونی ممکن است به کاهش میزان هورمون تستوسترون در بدن کمک کنند. این روش معمولاً برای کنسر پروستات پیشرفته یا با گسترش خارج از پروستات به کار میرود.
- داروهای مهار کیناز تیروزین: (TKI) تعدادی از داروها به عنوان درمانهای تارگتتراپی برای کنسر پروستات پیشرفته مورد استفاده قرار میگیرند.
- نظارت و مشاهده: برخی از مردان با سرطان پروستات در مراحل اولیه ممکن است به جای درمان فوری نظارت و مشاهده بر اساس “تکنیک watchful waiting” یا “تکنیک active surveillance” انجام دهند. در این روشها، تغییرات در پروستات و نمونهبرداری منظم ترتیب داده میشود و در صورت پیشرفت تومور، درمان ممکن است شروع شود.
- درمانهای هدفمند: در برخی موارد، درمانهای هدفمند به عنوان روشهای تکمیلی برای سرطان پروستات مورد استفاده قرار میگیرند.
جلوگیری از عود مجدد بیماری سرطان پروستات
جلوگیری از عود مجدد بیماری کنسر پروستات پس از درمان اولیه بسیار مهم است. این مسائل توسط پزشکان و تیم درمانی شما مدیریت میشود. در ادامه چند نکته کلی برای کمک به جلوگیری از عود مجدد بیماری سرطان پروستات آورده شده است:
- برای جلوگیری از عود مجدد کنسر پروستات، بهترین اقدام این است که توصیهها و دستورات پزشک خود را رعایت کنید. این شامل مصرف داروها، دنبال کردن برنامههای پیگیری منظم، و تغییرات در سبک زندگی ممکن است شامل شیمیدرمانی، درمانهای تابعی، یا دیگر روشهای مشابه باشد.
- پس از درمان اولیه، نظارت منظم و مراجعه به پزشک برای انجام آزمونها و تستهای پیگیری بسیار مهم است. این اقدامات به شناسایی و درمان سریع تغییرات و علائم جدید مرتبط با عود مجدد کمک میکنند.
- استرس ممکن است به بهبود خودآمدگی و سلامتی عمومی کمک کند. تمرینهای روانشناختی و تکنیکهای مدیریت استرس میتوانند مفید باشند.
- حمایت از دوستان و خانواده، شرکت در گروههای حمایتی، و مشوره روانشناختی میتواند به بهبود روحیه و کیفیت زندگی کمک کند.
- توصیه میشود که به صورت منظم و با دقت به ویزیتهای پزشکی بروید و همچنین در صورت وجود هرگونه علامت یا تغییر در وضعیت خود به پزشک اطلاع دهید.
