توسط : اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) یک اختلال روانی است که با ترس شدید و اضطراب در مواجهه با موقعیت‌ها و فعالیت‌های اجتماعی همراه بوده. افراد مبتلا به این اختلال اغلب احساس می‌کنند که نمی‌توانند به خوبی با دیگران تعامل کنند، ترس و نگرانی شدیدی در مواقعی که باید در جمع‌ها حضور داشته باشند یا در موقعیت‌های اجتماعی مختلف شرکت کنند، به وجود می‌آید. در واقع این اختلال تاثیرات نامطلوبی را دارا می‌باشد و بر روی کیفیت زندگی و عملکرد اجتماعی بسیار تاثیر می‌گذارد و در صورتی که درمان نشود ممکن است با مشکلات بزرگ‌تری روبه رو شوید. اگر در اطرافتان یا خودتان از اختلال اضطراب اجتماعی رنج می‌برید با ی متخصص روان شناس مشورت کنید تا تشخیصی دقیق و درمانی مناسب صورت بگیرد. سهدا در این مقاله سعی دارد تا تمامی اطلاعات لازم را برای درمان یا تشخیص این بیماری به شما دهد، با ما همراه باشید.
علائم اختلال اضطراب اجتماعی
علائم اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است در مواقع مختلف و در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی مختلف ظاهر شوند. این علائم به شدت و نوع اختلال ممکن است متفاوت باشند. برخی از علائم شایع اختلال اضطراب اجتماعی عبارتند از:
- ترس و اضطراب شدید در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی، مانند تعامل با دیگران، شرکت در گروه‌ها، حضور در مراسم و تجمعات، سخنرانی‌ها و ارائه‌ها بیشتر احساس شود.
- ترس از برخورد با نقد و انتقاد دیگران و احساس خجالت از خطایی که ممکن است در جمع انجام دهند.
- احساس کم ارزشی و عدم اطمینان از خود در مواقع اجتماعی، باور که دیگران به خود نگاه می‌کنند و انتظار که از خود ناراحتی و نقد دارند.
- اجتناب از مواقع اجتماعی و فعالیت‌هایی که باعث می‌شود با دیگران در تماس باشید.
- نگرانی شدید در مورد نحوه رفتار و عملکرد خود در مواقع اجتماعی و تمایل به پیش‌بینی نتایج منفی.
- علایم بدنی مانند عرق‌کردن، لرزش دست، تپش قلب، تنگی نفس و علائم گوارشی در مواقع اجتماعی.
- احساس اضطراب و نگرانی قبل، حین و پس از مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی.
- احتمالاً مصرف مواد مخدر یا الکل به عنوان راهی برای کاهش اضطراب و ترس اجتماعی.
مهم است بدانید که این علائم نیازمند تشخیص توسط یک متخصص روان‌شناسی یا روان‌پزشک هستند.
علل اختلال اضطراب اجتماعی
علل اختلال اضطراب اجتماعی چند وجهی هستند و شامل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و نوع تجربیات زندگی فرد می‌شوند. در زیر برخی از علل مهم این اختلال ذکر شده‌اند:
- عوامل ژنتیکی: ژنتیک می‌تواند در این اختلال نقش داشته باشد. داشتن تاریخ خانوادگی با اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند فرصت بروز این اختلال را افزایش دهد.
- محیط خانوادگی: محیط خانوادگی و نحوه پرورش و رفتارهای والدین نیز می‌تواند نقشی در بروز اختلال اضطراب اجتماعی ایفا کند. مثلاً درخانواده‌هایی که ترتیب خواب و تغذیه نامناسب دارند یا حتی توقعاتی زیاد از فرزندان خود دارند بیشتر است.
- تجربیات زندگی: تجربه ترسناک و ناخوشایند در مواقع اجتماعی می‌تواند باعث تقویت و تشدید اختلال اضطراب اجتماعی شود. به عنوان مثال تجربه ابراز خود در یک جمع به شکل نامطلوب و برخورد منفی دیگران، ممکن است باعث شود فرد در مواقع اجتماعی ترس و اضطراب بیشتری داشته باشد.
- سبک‌های شخصیتی: برخی سبک‌های شخصیتی مانند خجالت‌گری و نیازمندی زیاد به تأیید دیگران، احتمال بروز اختلال اضطراب اجتماعی را افزایش می‌دهند.
- عدم اطمینان به خود و تصویر نامناسب از خود: افرادی که اعتماد به نفس کم یا تصویر منفی از خود دارند، ممکن است در مواقع اجتماعی ترس و نگرانی زیادی داشته باشند.
- تجربه اغتنام اجتماعی در گذشته: تجربه‌های نامطلوب و ترسناک در گذشته نیز می‌تواند به عنوان عامل تقویت‌کننده اختلال اضطراب اجتماعی نقش ایفا کند.
انواع اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی یک اختلال روانی است که به ترس و اضطراب شدید در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی اشاره دارد. این اختلال ممکن است به تنهایی یا به صورت همراه با دیگر اختلالات روانی نظیر افسردگی، اختلال وسواسی-اجباری و اضطراب عمومی ظاهر شود. در ادامه به انواع آن اشاره می‌کنیم:
- اختلال اضطراب اجتماعی عمومی (Generalized Social Anxiety Disorder): افراد مبتلا به این نوع اضطراب اجتماعی در بسیاری از مواقع اجتماعی از جمله تعامل با آشناها و ناآشناها، حضور در جمع‌ها، شرکت در رویدادها و مراسم‌ها، سخنرانی و ارائه عمومی و حتی به خودی خود بودن در مکان‌های عمومی با ترس و نگرانی روبرو می‌شوند.
- اختلال اضطراب اجتماعی خجالت‌گرایانه (Non-Generalized Social Anxiety Disorder): این نوع اختلال اجتماعی بیشتر مربوط به ترس و نگرانی در مواقع اجتماعی محدود به موقعیت‌ها و شرایط خاص است. مثلاً افراد ممکن است فقط در مواقعی مانند شرکت در مراسم‌ها، سخنرانی در جلسات کاری و… احساس اضطراب کنند.
- اختلال اضطراب اجتماعی عامل‌دار (Social Anxiety Disorder with Performance Only): این نوع از اضطراب اجتماعی به مواقعی اشاره دارد که فرد فقط در زمان‌های اجرای عملکردهای خاص مانند سخنرانی، ارائه علمی، نمایش هنری، مسابقه و… با ترس و اضطراب مواجه می‌شود.
- اضطراب اجتماعی نوع عامل‌دار انفرادی (Individuals with Social Anxiety Disorder – Performance Only): این نوع از اضطراب اجتماعی به مواقعی اشاره دارد که فرد فقط در زمان‌های اجرای عملکردهای خاص به ترس و اضطراب می‌پیونند و در بقیه مواقع اجتماعی معمولاً احساس اضطراب ندارد.
داروهای درمان اضطراب اجتماعی
در درمان اضطراب اجتماعی، از دو نوع دارو استفاده می‌شود: آنتی‌دپرسان‌ها و آنکسیولیتیک‌ها. این داروها معمولاً به همراه مشاوره روانشناختی مصرف می‌شوند تا تأثیرات بهتری داشته باشند.
آنتی‌دپرسان‌ها: این دسته از داروها به منظور کاهش افسردگی و اضطراب استفاده می‌شوند و ممکن است در درمان اختلال اضطراب اجتماعی نیز مؤثر باشند. آنتی‌دپرسان‌ها شامل دسته‌های مختلفی از داروها هستند مانند انتخاب‌هایی از گروه سروتونین و نوراپی‌نفرین بازجذب‌گرهای انتخابی (Selective Serotonin and Norepinephrine Reuptake Inhibitors – SNRIs) و سروتونین بازجذب‌گرها (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors – SSRIs). مثال‌هایی از آنتی‌دپرسان‌های استفاده شده در اختلال اضطراب اجتماعی شامل سرترالین، فلوکستین، پاروکستین و ونلافاکسین هستند.
آنکسیولیتیک‌ها: این دسته از داروها به منظور کاهش اضطراب و تسکین علائم اضطرابی استفاده می‌شوند. آنکسیولیتیک‌ها ممکن است تأثیر سریع‌تری داشته باشند اما به دلیل احتمال اعتیاد‌آور بودن و اثرات جانبی، معمولاً برای درمان کوتاه‌مدت و موارد خاص استفاده می‌شوند. مثال‌هایی از آنکسیولیتیک‌ها شامل بنزودیازپین‌ها مانند الپرازولام و کلونازپام هستند.
همچنین، برخی از داروها مانند بتابلاکرها و گاباپنتین نیز به عنوان داروهای کمکی ممکن است در برخی موارد به عنوان تکمیلی در درمان اختلال اضطراب اجتماعی مصرف شوند.
تصمیم‌گیری در مورد نوع و دوز داروها توسط پزشک تخصصی (روان‌پزشک) انجام می‌شود. این داروها ممکن است با توجه به وضعیت اضطراب، عوارض جانبی و وضعیت جسمی و روانی فرد متغیر باشند. همچنین، باید آگاه باشید که داروها تنها یکی از راه‌های درمانی هستند و مشاوره روانشناختی نیز در کنار آنها به موفقیت در درمان اختلال اضطراب اجتماعی کمک می‌کند.
تاثیرات اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی می‌تواند تأثیرات منفی جسمی و روانی فرد را به همراه داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
- افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است علایم جسمی ناشی از تنش و اضطراب شدید را تجربه کنند.
- ترس و نگرانی مستمر در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی می‌تواند باعث احساس استرس روزانه شود و باعث کاهش کیفیت زندگی فرد گردد.
- فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است از مواقع اجتماعی اجتناب کند و احتمالاً انزوا و انسوی خود را ترجیح دهد.
- این اختلال می‌تواند به کاهش عملکرد اجتماعی و شغلی فرد منجر شود و باعث محدودیت در ارتباطات او با دیگران شود.
- افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است به علت انزوا و اجتناب اجتماعی به راحتی درگیر افسردگی شوند.
- اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است به دلیل کاهش توانایی‌های ارتباطی فرد در مواجهه با دیگران، باعث مشکلات در روابط عاطفی شود.
- این اختلال ممکن است تأثیر منفی بر روی عملکرد تحصیلی و شغلی فرد داشته باشد و باعث مشکلات در تحصیل و پیشرفت شغلی او گردد.
- افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است خود را با تصویر منفی از خود و احساس کم ارزشی در مواقع اجتماعی بسنجند.
به علت شدت و تأثیرات منفی اختلال اضطراب اجتماعی بر زندگی فرد، بهتر است هرچه زودتر به مشاوره و درمان متخصص مراجعه کنید تا راه‌های مناسب برای مدیریت و کاهش این اختلال پیدا کنید. در کل نباید اجازه دهید این احساسات ادامه دار باشند زیرا در طولانیی مدت تاثیرات جبران ناپذیری باقی می‌گذارد. در صورت داشتن هر گونه علائمی نظیر علائم بالا سریعا به پزشک متخصص روان شناس مراجعه کرده تا درمانی مناسب را پیش ببرید و سریعا بهبود پیدا کنید.
